Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland

News
Nature

wolven
polarisatie
canis lupus
wolf
Leeuwarder Courant
Dagblad van het Noorden

Het leven op het platteland in Drenthe en Friesland is de afgelopen jaren drastisch veranderd, door de komst van de wolf. Veehouders zijn boos, omdat hun dieren worden aangevallen, mensen bang om het bos in te gaan, terwijl ecologen de wolf juist bejubelen. Hoe kunnen we samenleven met de wolf?

Podcastmakers Wouter Hoving en Jeroen Kelderman merken dat er weinig goede informatie over de wolf is. De twee volgen het spoor van de wolf die in 2015 naar Drenthe kwam en onderzoeken manieren waarop we met dat roofdier kunnen omgaan. Wordt het Juichen of Jagen?

Trailer: Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland

#1 De erfenis van Roodkapje

Is hier wel voldoende plek voor wolven om te leven? Een overgroot deel van de bevolking in het Noorden wil van het dier af. Die conclusie trekken journalisten Wouter Hoving en Jeroen Kelderman in hun podcast Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland.

Door de wolf is het leven op het platteland in Noord-Nederland voor veel bewoners drastisch veranderd. „Sommige mensen durfen niet eens het bos meer in", aldus de podcastmakers.

Hoving en Kelderman gaan in gesprek met experts, zoals Chris Smit, hoogleraar Ecologie en Natuurbeheer aan de Rijksuniversiteit Groningen. „We komen ook een dame tegen die uit angst een cursus boogschieten is gaan doen, mocht ze op haar paard een wolf tegenkomen in het bos”, vertelt Hoving met een lach.

Het sentiment rond de wolf is de afgelopen jaren compleet omgeslagen. „Wist jij dat de wolf zelfs een kunstwerk heeft in Drenthe, om te vieren dat hij terug is?”, vraagt Kelderman.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

#2 Hekken, hekken, hekken

Schapenboer Bert Zinger is bijna radeloos van woede, opnieuw heeft een wolf zijn schapen aangevallen. “Ze stonden in een wolfwerende omheining zoals de provincie dat voorschrijft”, vertelt Zinger in de podcast Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland.

De provincies adviseren hekken dé oplossing om schapen te beschermen tegen aanvallen van wolven, maar boeren en experts twijfelen aan de effectiviteit. “Sommige wolven zijn zo slim dat ze hekken leren omzeilen”, zegt podcastmaker Jeroen Kelderman.

Kelderman en zijn collega Wouter Hoving spraken afgelopen maanden met boeren en deskundigen over de problemen rond de terugkeer van de wolf in Noord-Nederland. Het plaatsen van een wolfwerend hek kost veel tijd en moeite. „Voor die grote schapenhouders denk ik dat het heel lastig wordt om hun bedrijfsmodel vast te houden met die wolf erbij. Misschien kan het wel niet meer”, zegt wolvenconsulent Jaap Mekel.

Afgelopen jaar werden zo’n duizend dieren, vooral schapen, gedood door een wolf. Slechts twaalf daarvan waren op een goede manier beschermd. „Op die manier creëer je een probleemwolf”, waarschuwt hoogleraar ecologie Chris Smit die nog wel toekomst ziet in goede omheiningen. Volgens hem zetten wij onze hekken vaak nog te „knullig” neer.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

#3 Aanvallen of verdedigen

“We zijn bang voor de wolf, omdat we zo weinig over het dier weten”, zegt psychotherapeut Marlies Vos uit Assen. Angst speelt een grote rol in de discussie rond de terugkeer van de wolf, merken podcastmakers Wouter Hoving en Jeroen Kelderman in de podcast Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland.

De meeste mensen maken voor het eerst kennis met de wolf door een sprookje zoals Roodkapje of de wolf en de zeven geitjes. ,,Killing voor het imago van de wolf”, zegt Hoving. Gebrek aan kennis over wolven vergroot de angst, die we ongemerkt al hebben. Schapenboer Lambert Pijl kent ze wel: de mensen die illegaal met geweren op de wolf schieten.

“Dit is gewoon een lustmoordenaar en het wachten is op het eerste kind”, reageert een man op een wolvenaanval in Appelscha. ,,De wolf moet dood, de wolf moet weg. Vaak is dat het eerste wat in ons opkomt”, zegt Kelderman.

Angst leidt tot grofweg drie reacties, vechten, vluchten of bevriezen. Therapeut Vos: „Een van de reacties op angst is dat je tegen het gevaar gaat vechten. Vandaar ook dat er heel veel mensen zijn die dat beest af willen schieten.”

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

#4 Plek genoeg?

Om het groeiend aantal wolven in Fryslân en Drenthe aan te kunnen is meer groot wild en natuurgebied nodig, dat concluderen podcastmakers Wouter Hoving en Jeroen Kelderman in een nieuwe aflevering van de podcast Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland.

Schieten is vaak de eerste gedachte die bij ons opkomt om de wolf uit onze buurt te houden, maar kan het ook anders? We kunnen ervoor zorgen dat de wolf meer ruimte en voedsel heeft, zodat hij hopelijk van ons vee afblijft. Everzwijnen, damherten en edelherten zijn in Drenthe en Friesland niet welkom, omdat landbouwers daar bang zijn voor schade aan hun gewassen.

Podcastmaker Jeroen Kelderman vraagt zich af, wat er gebeurt als we grotere stukken natuur creëren, zoals op de Veluwe. Harry Oosterman, voorzitter van de wolvencommissie Drenthe en Fryslân denkt niet dat we snel een antwoord krijgen op die vraag: ,,Ik denk dat daar politiek, met alle respect, geen enkel draagvlak voor is.”

Hoogleraar ecologie Chris Smit ziet allerlei mooie effecten van de wolf, als het dier rustig zijn gang kan gaan in de natuur. Jagers zijn dan waarschijnlijk niet meer nodig om reeën te beheren: ,,Ons ecosysteem wordt completer en natuurlijker. En dat in een door de mens gedomineerd land als Nederland. Ja, dat kan ik alleen maar toejuichen.”

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

#5 Braaf wolfje, braaf

We kunnen onze wolven en landbouwhuisdieren gewoon leren om vreedzaam met elkaar te leven. Dat ontdekten podcastmakers Wouter Hoving en Jeroen Kelderman in de podcast Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland.

Kadavers inspuiten met misselijkmakende vocht, schokbanden bij schapen, alarmbellen rond een weide. Zulke methoden leren de wolf actief waar ze wel en niet met mogen komen en in mogen bijten. ,,Een beetje ‘out of the box’ denken zou weleens het ei van Columbus zijn om met de wolf te leven”, aldus podcastmaker Kelderman.

,,De politicus zegt: ‘we zetten hekken’. De boer zegt: ‘we gaan schieten’. En de ecoloog zegt: ‘We moeten meer natuur creëren’. Maar bijna niemand zegt: ‘we moeten aan de slag met veel creatievere oplossingen’”, schampert Hoving.

De ene wolf is de andere niet. Sinds de wolf die een mensenaanval uitvoerde in Wapse werd doodgeschoten, is het een stuk rustiger in het gebied. Toch kijken we in ons beleid helemaal niet naar het gedrag van de individuele wolf. Ligt daar de sleutel om samen te leven met het roofdier?

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

#6 Le loup, der Wolf, de wolf in het buitenland

In Duitsland en België bouwen vrijwilligers hekken voor veehouders. De boeren hoeven niet zelf uit te vinden hoe zij met de wolf moeten omgaan. Podcastmakers Wouter Hoving en Jeroen Kelderman reizen af naar het Duitse dorpje Gifhorn.

In de nieuwe aflevering van wolvenpodcast Juichen of Jagen gaan Kelderman en Hoving op een zoektocht door Europa. Want – zo is hun overtuiging – we hoeven toch niet zelf uit te vinden hoe we met de wolf moeten omgaan, terwijl het dier in andere delen van dit continent nooit weg is geweest?

Neem Roemenië. Hier deed ecoloog Erwin van Maanen ooit onderzoek naar de aanwezigheid van de wolf. ,,Er is meer acceptatie van de wolf. Dat er af en toe een dier door doodgaat is gewoon een way of life. Ze kunnen goed relativeren; dat zijn wij niet meer gewend. Elk controleverlies hakt er hier veel meer in.”

Negativiteit en polarisatie over de wolf zijn overal in Europa wel aanwezig. Zoals in Duitsland waar dit voorjaar een afgesneden wolvenkop voor het kantoor van natuurorganisatie NABU werd gelegd. Of zoals in Frankrijk waar boze boeren jaren geleden natuurbeheerders kidnapten met de eis dat er meer moest worden gedaan aan de bescherming van hun vee.

Juist vanwege dat chagrijn op veel plekken in Europa, vinden organisaties Herdenschutz Niedersachsen (Duitsland) en Wolf Fencing Belgium (Vlaanderen) dat boeren ondersteuning moeten krijgen. Beide clubs sturen vrijwilligers op pad om hekken te bouwen voor de boer.

„We zijn een constructieve natuurorganisaties”, aldus Pepijn T’Hooft die als wolvenspecialist vanuit WWF België aan Wolf Fencing Belgium meewerkt. „We kijken naar oplossingen en willen niet aan de zijlijn roepen dat boeren hun vee moeten beschermen.”

De zevende en laatste aflevering verschijnt eind januari 2024.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

#7 Leeft de wolf nog lang en gelukkig?

Er ligt een gastoeter klaar voor de ondeugende en fotogenieke wolf in buurtschap Oude Willem op de Drents-Friese grens. Het dier liet zich herhaaldelijk zien en voeren en moet daarom weer mensenschuw worden. Je hoort het in de zevende en laatste aflevering van onze podcast Juichen of Jagen, de wolf in Noord-Nederland.

„We willen naar die wolf toe als hij zich weer laat zien. Niet meteen met een paintballgeweer, maar wel met iets als een scheepstoeter”, aldus natuurgedeputeerde Matthijs de Vries (CU) van Provincie Fryslân. Dat zal de jonge, op muizen jagende knuffelwolf leren, is de hoop.

Het plan moet nog wel doorgesproken worden met een aantal partijen, waaronder de politie, voor het daadwerkelijk uitgevoerd gaat worden.

Ook het gebruik van een paintballgeweer is onderdeel van de plannen die op tafel liggen. De provincie maakt namelijk gebruik van een escalatieladder. De eerste stap is dat mensen hun gedrag moeten aanpassen. Zij moeten ruim afstand houden en niet voeren, dat is feitelijk nu al de opdracht. De tweede stap is dat toeschouwers de wolf gaan imponeren. Ze moeten in de handen gaan klappen en veel geluid maken om het dier te verjagen. Als dat niet genoeg helpt komt de gastoeter of scheepshoorn uit de tas.

Als die methoden niet werken, willen de provincies Drenthe en Friesland de wolf met een vuurwerkpistool (stap 4) of een paintballgeweer (stap 5) verjagen. Stap vier en vijf zijn zo verstrekkend dat ze nader juridisch uitzoekwerk en een natuurontheffing vereisen.

De reden dat de provincies willen ingrijpen bij de jonge wolf in Oude Willem, is dat het dier problematisch gedrag laat zien. Hij lijkt niet erg bang voor mensen. Zo’n wolf kan een probleemwolf worden, waardoor de kans groter wordt op conflicten tussen deze wolf en mensen (met hun honden).

Daarmee is de aanpak volgens de provincies Drenthe en Friesland zowel ter bescherming van de mens als van de wolf zelf. Ook terreinbeheerder Staatsbosbeheer en gemeentes Westerveld en Ooststellingwerf zijn betrokken bij de vervolgaanpak.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.