395 - Vijf boeken en een afscheidsbrief

History
Education
News

Eerste Kamer
Binnenhof
EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE
Regering
Den Haag
Tweede Kamer
Politieke partij
Politiek

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

De rayonhoofden en ijsmeesters waren de voorbije weken in alle staten. Zou het dan toch? En ja, Jaap Jansen en PG Kroeger komen wel degelijk met de vaste winterboeken-editie. Ditmaal met een extra recensie: een doorwrochte analyse van een brief die in de Tweede Kamer niet mocht worden voorgelezen.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show! Ben je vriend (of word je het nu nog snel) dan kun je meedingen naar een van de boeken die we bespreken: Abraham Kuyper, een leven in de journalistiek (beschikbaar gesteld door uitgeverij Boom) en Hoogteroes (beschikbaar gesteld door De Arbeiderspers).

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij nemen contact op

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

1] Een saluut aan Mathieu Segers

Kort voor zijn overlijden op 16 december 2023 zond Segers ons zijn nieuwste boek: The Origins of European Integration - The Pre-History of Today's European Union, 1937–1951. Het bewijst eens te meer het grote verlies nu hij niet meer onder ons is. Elke pagina van dit rijke werk bevat voor uren en dagen aan nieuwe inzichten en verrassingen uit de voorgeschiedenis van de EU. Over de doorwerking van het Marshallplan; de grote betekenis van de oecumenische beweging; Piet Lieftinck en Ludwig Erhard in 1949 en over de historische missie van de christendemocratie.

Maar nog het meest treft de eerste zin van dit magnum opus. Onvermoed en onverwacht brengt de visie daarin zijn erfenis en die van de eveneens onlangs gestorven Jacques Delors bijeen. Europa staat voor de opdracht zich nu voor een derde maal opnieuw uit te vinden.

2] Waar Europa ooit begon

We kennen het vaste verhaal. De Europese beschaving ontsprong in drie eeuwenoude steden. Jeruzalem, Athene en Rome. Maar hoe ontstonden die urbane fundamenten nu echt? The Life and Death of Ancient Cities: A Natural History van Greg Woolf vertelt hoe historici, archeologen, biologen, klimaatdeskundigen en antropologen hun kennis daarover steeds meer aaneenvlechten.

Het levert vele verrassende inzichten en dwingt ons vele bekende verhalen en feiten te herzien. Dat juist de Middellandse Zee bakermat werd van Europa kwam bijvoorbeeld doordat men leerde zeilen in plaats van roeien. En waar kwam het brood vandaan dat de inwoners konden eten van het in zijn glorietijden snel groter wordende Athene? Van in graanexporten gespecialiseerde Griekse havens op de Krim. En zo nog veel meer in dit bijzondere boek.

3] De journalist die minister-president werd

Johan Snel was al eens bij ons te gast over zijn meeslepende biografie van alpinist, predikant, politicus, wereldreiziger en universiteitsoprichter Abraham Kuyper. Zijn proefschrift - Abraham Kuyper, een leven in de journalistiek - diept één van die aspecten verder uit. Die van de ongekende veelschrijver en mediavernieuwer. Ook dát was Kuyper.

Hij schreef niet alleen tienduizenden stukken en ruim 200 boeken, hij bouwde ook aan een internationaal netwerk van journalisten. De journalistiek werd door zijn bezielende leiding een serieuze professie die ging opkomen voor haar vrijheid, integriteit en kwaliteit. Kuyper keek daarbij altijd verder dan zijn eigen 'zuil' of kerk. Snel brengt dit levensverhaal met panache en vol verrukkelijke verhalen en excentrieke belevenissen.

4] De Robert Caro van het Kremlin

Stephen Kotkin doet voor Jozef Stalin wat Robert Caro doet voor LBJ. Zijn boeken Stalin: Volume I: Paradoxes of Power, 1878–1928 en Stalin: Volume II: Waiting for Hitler, 1929–1941 schetsen in duizenden pagina's het leven en de tijd van een 'larger than life' heerser. Een literaire tour de force.

Van Stalins armoedige jeugd in Gori in Georgië en het rebelse broeinest van zijn priesterseminarie tot de jaren aan de Poolgrens in Siberië na een carrière als bankrover, beleeft de lezer mee. En ook zijn machtsdrift, zijn genie als bureaucraat, zijn honger naar kennis als autodidact, zijn paranoia, wreedheid en obsessies met Finland, Mongolië en Japan. Zijn eenzaamheid na de zelfmoord van zijn vrouw Nadja. En hoe hij wachtte tot Hitler zou aanvallen en dat toen niet wilde geloven.

5] De roes van Weimar

De pleinen in Duitse steden staan nu, in januari 2024, bomvol. 'Nie wieder!' roepen de burgers en masse. Alle reden om juist nu het boek Höhenrausch - Hoogteroes - van Harald Jähner te lezen. Opnieuw komt hij met een fascinerend tijdsbeeld van de cultuur, maatschappij en politiek van Duitsland, nu die van de 'Goldene Zwanziger' en de Weimar-republiek. Het was een decennium van een 'Siegeszug befreiter Lebensweisen'.

Jähner slaagt erin die periode niet te benaderen vanuit het perspectief achteraf, vanuit de doem van de ondergang en het Derde Rijk. We beleven juist de opmars van geëmancipeerde vrouwen, technologische evoluties, culturele bevrijding en 'amerikanisering' met jazz, radio en dansfeesten. En steeds is merkbaar hoe kwetsbaar Weimar was. Hoe de nederlaag in 1918, de giga-inflatie, het leven op de pof en de depressie vanaf 1930 voortdurend nieuwe kansen en ideeën lieten struikelen.

6] Een brief van het Idaveld

FvD’er Freek Jansen schreef voorzitter Bosma bij zijn afscheid als Tweede-Kamerlid naar goed gebruik een brief. Die las hem niet voor en dat was nieuw. “Eigenlijk doodzonde”, vindt PG.

Wie de tekst ervan serieus neemt, ontmoet een hele reeks politiek-filosofische toespelingen en historische verwijzingen die niet zomaar terzijde geschoven mogen worden. Jansen benoemt zichzelf tot hoeder van ‘de ideologische, zuivere lijn’ van Forum tegen ‘het parlementarisme’ en voor ‘het herstel van de natuurlijke orde’. Daarin brengt hij een paar duidelijke boodschappen.

Hij doet een verwoede aanval op de erfenis van de Frankfurter Schule en dat niet voor het eerst. PG schetst wat daarbij het antisemitische hondenfluitje over ‘zelfhaat’ en ‘de vroedvrouw van onze opheffing’ vormt. En wat dit verbindt met het laatste boek van Mathieu Segers.

De strijd voor die 'natuurlijke orde' en Jansens mythische verwijzing naar ‘Nederland als Idaveld’ plaatsen zijn boodschap in het sociaaldarwinisme van de 19e eeuw. Zelden klonk de fluit zo luid en zo schel.