235 - De ondergang van de Sovjet-Unie: Gorbatsjov strijkt de rode vlag

History
Education
News

Eerste Kamer
Binnenhof
EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE
Regering
Den Haag
Tweede Kamer
Politieke partij
Politiek

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

In 1991 – nu 30 jaar geleden was het plotseling voorbij met de supermacht die het Westen sinds de Tweede Wereldoorlog in de ban hield. Op 25 december werd de vlag van de Sovjet-Unie voor het laatst gestreken boven de reusachtige koepel van het Kremlin.

Jaap Jansen en PG Kroeger nemen je mee naar het Moskou van die laatste weken van dat jaar en we komen ook nog in Madrid, Beijing, een buitenhuisje in Frankrijk, een datsja in Belevezha (Oekraïne) en tot slot in Barcelona.

Op die plekken werd het eindspel gespeeld waarin Boris Jeltsin wraak nam op de vernederingen die Michael Gorbatsjov hem had aangedaan. Jeltsin liet zijn eigen republiek Rusland ontstaan om als nieuwe wereldmacht op de kaart te zetten. De net van een coup geredde Sovjetleider ging ondertussen onversaagd door en deed net of er niets aan de hand was.

Maar in gesprekken met zijn vriend François Mitterrand - tussen diens kippen en geiten in Latche - en met zijn kameraad Felipe González en koning Juan Carlos klaagde hij zijn nood. Hij smeekte alle andere wereldleiders om hulp en vooral geld om zijn nobele plannen voor hervorming en Glasnost te redden. De vlijmscherpe Amerikaanse minister James Baker zei het zo: "Hij is een drenkeling.”

In het diepste geheim zorgde Jeltsin voor voldongen feiten. Hij liet de Sovjet-Unie verdampen door een vernuftige politieke zet. Die had direct opvallende steun van de oude heerser in China, Deng Xiaoping! Want die zag scherp hoe nuttig dit voor zijn succes kon zijn.

President George HW Bush stuurde daarop zijn rechterhand Baker naar Moskou om bij dat fatale eindspel er zelf bovenop te zitten. Zijn gesprekken met Jeltsin en Gorbatsjov moesten ervoor zorgen dat deze implosie van een wereldmacht niet tot ellende zou leiden. Want wat zou er bijvoorbeeld gebeuren met dat koffertje met de lanceercodes van de Sovjetkernmacht?

Gorbatsjov restte weinig meer dan zijn laden op te ruimen en zijn spulletjes van kantoor in het Kremlin mee te nemen. PG vertelt over die tragikomische laatste dagen, maar ook over de paniek van Raïsa Gorbatsjova en haar brieven, die lege kast achter het bureau van haar man, de topgeheime stukken van Stalin die nog in mapjes zaten en Jeltsin die de fles vast opende.

25 december 1991 werd zo een sleutelmoment in de wereldgeschiedenis, of zoals Baker die dagen schreef in zijn strategiememo voor Bush: "Dit is uiteindelijk de echte ineenstorting van het Sovjetrijk. Maar niemand weet waardoor het wordt vervangen. We worden geconfronteerd met grote kansen en even groot gevaar."

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door de Europese Unie en door donaties van luisteraars via de site Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en we nemen contact met u op!