314 - Prins Heinrich XIII en het verlangen naar een autoritair Duisland

History
Education
News

Eerste Kamer
Binnenhof
EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE
Regering
Den Haag
Tweede Kamer
Politieke partij
Politiek

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

Op het eerste gezicht lijkt het een wappie-operette. Prinz Heinrich XIII Reuss wilde staatshoofd worden in Berlijn en smeedde een complot met allerlei esoterische en extreemrechtse trawanten. Maar schijn bedriegt. Jaap Jansen en PG Kroeger analyseren hoe reëel het gevaar is en was van dit soort lieden en hun gewelddadige dromen. In 2020 werd al een poging gedaan het Rijksdaggebouw in te nemen, met hulp van de Nederlander Willem Engel.

De geschiedenis van Duitsland leert ons dat extremisme - van links en van rechts! - diep verankerd is in de politieke cultuur. PG wijst op de mislukking van hun '1848' en op de autoritaire publieke cultuur van het keizerrijk na 1871. Juist in die jaren kwam het Nietzscheaans nihilisme op, dat met het raciaal gerichte sociaal darwinisme een radicaal alternatief vormde voor een democratisch gegrondveste cultuur.

De nederlaag in de Eerste Wereldoorlog, de republikeinse revolutie van 1919 en de Weimar-republiek hakten er vooral bij de oude, ontredderde aristocratie diep in. Men raakte alles kwijt. Ook de Reuss-dynastie uit het kleine vorstendommetje rond Gera in Thüringen. Dit werd nog erger nadat Stalins Rode Leger heel het oosten en midden van Duitsland bezette en delen daarvan aan Polen kwamen. Alle adellijke domeinen werden geconfisqueerd door de nieuwe communistische heersers.

Veel nimmer democratisch gezind opgegroeide aristocraten konden niet verkroppen wat hen sinds 1918 keer op keer aangedaan was. Velen trokken de legitimiteit van de Bondsrepubliek in twijfel en met de Wiedervereinigung werd die haat nog groter. Want Kohls verdrag met de DDR liet die confiscaties van na 1945 ongemoeid. Nu waren ze hun status, titels, eer en bezittingen voorgoed kwijt.

Vanaf dat moment begonnen types als prins Heinrich te radicaliseren en verenigden zich met allerlei extremisten rond rechtsradicale en Pegida-thesen over Europa, ‘jodendom’, corona, Merkels vluchtelingenpolitiek en dergelijke. PG citeert wat de prins hierover zei: "Wir machen sie jetzt platt, jetzt ist Schluss mit lustig!" En wie denkt dat deze 'Staatsstreich' een excentrieke uitwas is, vertellen we over graaf Arco, een referendum-putschpoging, de Kapp-Putsch en slachtpartijen door adellijke Freikorpse die Duitsland vele malen welbewust destabiliseerden. Heinrich XIII staat in een zeer riskante traditie.

Bovendien blijkt hij deel van wat Simon Sebag Montefiore een 'coterie' noemt. De dynastieën Reuss, Lippe-Biesterfeld en Oranje-Nassau blijken nauw verknoopt te zijn in een opmerkelijk oud netwerk. Een eerdere Heinrich was in Nederland bijna Koning geworden. Een Reuss-prinses tipte haar neef Bernhard hoe hij Juliana kon inpalmen en weer een andere was hun bruidsmeisje. Het meest kleurrijk, zij het erg ‘bruin’, was de echtgenote van liefst twee Reuss-prinsen achtereen, Marie Adelheid zur Lippe Biesterfeld.

Tot slot kent PG nog een opera waarin een koning Heinrich wordt toegejuicht in ons eigen oude Brabant aan de Schelde. En dan blijkt de Reuss-dynastie ook nog een steunpilaar van ABBA!

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

In de aflevering hoor je een advertentie voor de prachtige podcast De Binnenkamer. Voor een proefabonnement van drie maanden op Podimo, ga naar podimo.nl/binnenkamer

Heb jij belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Dat zou helemaal mooi zijn! Stuur voor informatie een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl