257 - Het machtige Rusland als mythe: hoe 'speciale militaire operaties' een fiasco werden

History
Education
News

Eerste Kamer
Binnenhof
EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE
Regering
Den Haag
Tweede Kamer
Politieke partij
Politiek

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

De inval van Rusland in Oekraïne past op geen enkele manier bij het klassieke beeld dat in West-Europa vanaf 1812 en nog heftiger sinds 1945 bestaat van de militaire en politieke grootsheid van Rusland. Dat klassieke beeld is een zorgvuldig opgebouwde mythe, vertelt PG Kroeger in deze aflevering aan Jaap Jansen. Sinds de ondergang van Napoleon grossiert het Russische imperium in ongekende militaire catastrofes in plaats van verpletterende overwinningen. Twee van die nederlagen zijn voor Volodimir Zelinski en zijn Oekraïense volk bijzonder instructief.

Het begon al bij het rolmodel van Vladimir Poetin, tsaar Nicolaas I. Zijn bewind stortte in door een buitenlands militair avontuur dat vanuit de westelijke mogendheden werd geblokkeerd. De autocraat die angst voor vernieuwing en repressie als kern van zijn politiek maakte stierf aan stress, wanhopig pogend zijn Europees denkende zoon, tsarevitsj Alexander op zijn mislukte lijn vast te zetten.

Diens kleinzoon, Nicolaas II, zorgde voor de ondergang van het glorieuze tsarenrijk door in 1904 een koloniaal militair avontuur te beginnen in Azië. Zijn legers liepen vast in Mantsjoerije, zijn hypermoderne vloot werd voor de kust van Korea en Japan naar de bodem van de zee gejaagd. 5000 matrozen kwamen in één nacht om. Hij moest smeken om een vredesverdrag en de president van de Verenigde Staten kon dat voor hem regelen. Theodore Roosevelt kreeg daarvoor de Nobelprijs voor de Vrede.

Het andere conflict dat zeer doet denken aan wat Poetin nu doet, speelde zich af in de ijzige winter van 1939-1940, dicht bij de Noordpool. Stalin had met Hitler een pact gesloten over wederzijdse expansie en invloedsferen. Daarop intimideerde hij het in omvang kleine Finse volk in hun reusachtige, koude land van bossen en meren. PG vertelt over de obsessie die de ‘vozhd' in het Kremlin had met de nationale trots van de Finnen, hun vrijheid en de uitstraling daarvan in de Sovjet-Unie zelf.

De 'speciale militaire operatie' van Stalin werd een fiasco. Bijna alles wat toen gebeurde voltrekt zich nu ook in Oekraïne, inclusief de gruwelen die de gewone burgers van het 'broedervolk' worden aangedaan. Het Rode Leger ging de mist in en de verliezen aan mensen, materieel en reputatie als machtige moloch waren ongekend. Uiteindelijk moesten de Finnen zwichten, maar ze konden hun onafhankelijkheid nog wel enigszins redden. PG wijst er daarbij op, dat wie nu als 'Putinversteher' bezweert dat wij de belangen van Rusland bij bufferstaten en vazallen aan zijn grenzen moeten erkennen in feite het Molotov-Ribbentroppact legitimeert en van groter gewicht beschouwt dan de vrijheid van de burgers in de Baltische staten en elders om zelf te kiezen voor hun toekomst in Europese Unie en NAVO.

Voor Russen van nu is ook de herinnering aan het fiasco in Afghanistan een trauma dat Poetin heftig terugroept in de herinnering. De tragiek van Rusland is dan ook dat het nu een leider heeft die het fatale lot van zijn rolmodel Nicolaas I ondergaat en tegelijkertijd erin slaagt in al zijn aspecten de Sovjetsfeer terug te brengen.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt door donaties van luisteraars via Vriend van de Show. Sponsoring of adverteren is ook mogelijk. Stuur een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl voor informatie.