459 – Rolmodel George Washington

History
Education
News

Eerste Kamer
Binnenhof
EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE
Regering
Den Haag
Tweede Kamer
Politieke partij
Politiek

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

In onze serie '250 jaar Verenigde Staten van Amerika' is dit het moment om het leven en werk van die - letterlijk - grote man uit de achttiende eeuw te analyseren. Immers, George Washington (1732 - 1799) drukte een stempel op de Nieuwe Wereld als geen ander van die tijd. En zijn impact werkt door in onze tijd.

Met Amerika-kenner Pirmin Olde Weghuis nemen Jaap Jansen en PG Kroeger je mee naar de wouden langs de Ohio-rivier, de salons van aristocratisch Virginia, een fort bij Pittsburgh, de Grondwet-conventie in Philadelphia, een chique buitenhuis in Mount Vernon en het centrum van de macht in de nieuwe Republiek, de werkkamer van de eerste president.

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

Washington was een kind van de Britse elite van zijn tijd. Hij ging niet of nauwelijks naar school, was autodidact en selfmade man. Al als tiener werd hij een avontuurlijk landmeter en verkenner voor beleggers in land en vastgoed in de wildernis west van de Appalachen.

Hij kende die streken als geen ander en werd een oorlogsheld als jong bevelhebber onder koning George II. Zijn dagboek van diens oorlog tegen Frankrijk en haar Indiaanse bondgenoten maakte de 22-jarige Washington een bestsellerauteur en internationale beroemdheid.

Die faam zorgde er ook voor dat hij trouwde met de rijkste vrouw van Virginia en dus van heel het Britse koloniale rijk in Amerika, Martha Dandridge Curtis. Een echtpaar van krachtige, gelijkwaardige partners - en ook dat zou een stempel drukken op de cultuur en politiek van Amerika.

De nu rijke grootgrondbezitter was een slavenhouder, evenals zijn vrouw. Hij zou anders gaan denken over deze gruwel, maar dit nooit politiek uitspreken. In zijn testament liet hij al zijn slaven vrij, zij deed dat niet.

Washington was geen actief deelnemer aan het intellectuele debat over ‘vrijheid’ en de eigen identiteit van de Britse onderdanen in Amerika. Maar zijn opvatting was helder en overtuigend voor zijn nieuwe opdrachtgever, het Congres van de 13 koloniën. Dat benoemde hem tot opperbevelhebber in het verzet tegen de repressie door het leger van Koning George III.

Met zijn haveloze bende en vele tactisch omtrekkende bewegingen slaagde hij erin een veldslag tegen de professionals uit Europa te vermijden én de geestdrift te bewaren. De rol van Martha Washington en die van een kleurrijke, puissant rijke tiener uit de hoogste aristocratie in Frankrijk geven die jaren van nederlagen en strijd kleur.

Uiteindelijk sneed de vloot van de Franse koning Lodewijk XVI de Britse troepen af van hun leveranciers en kneep Washingtons legertje hen fijn bij Yorktown in 1781. De jonge verkenner was Vader des Vaderlands geworden.

Pirmin Olde Weghuis onderstreept met tal van voorbeelden hoe Washingtons politieke keuzes een gamechanger en rolmodel waren. Hij greep niet de macht, maar keerde huiswaarts. Hij zat de vergadering voor die een stevige grondwet moest formuleren en bleef onkreukbaar boven de partijen. Maar er kwam wel precies uit wat híj wilde.

Zo werd hij de enige optie om de nieuw bedachte leidinggevende functie te gaan bekleden. Hij is de enige president in de Amerikaanse geschiedenis die tweemaal op rij met algemene stemmen werd verkozen.

Jaap, PG en Pirmin trekken vier grote lessen uit dat eerste presidentschap, een ongekend experiment waarvan niemand - zeker George Washington zelf niet! - kon voorspellen dat het een succes zou worden of dat die nieuwe Grondwet en Republiek niet net als in Frankrijk in bloed gesmoord zouden worden. Die lessen zijn ook nu nog actueel.

1) Omring je met mensen die briljanter zijn dan jijzelf, maar die jouw gezag volstrekt erkennen. Er was geen twijfel dat mensen als Thomas Jefferson, Alexander Hamilton, James Madison en John Adams intellectueel veel meer belezen en gevormd waren, maar evenmin bestond enige twijfel dat zij Washingtons leiderschap hoogachtten.

2) Wees afstandelijk, bedachtzaam, onkreukbaar en nooit impulsief in beslissingen. Washington was werkelijk alles wat Donald Trump niet is. Hij verfoeide polariserende partijpolitiek. Jolige populariteit verachtte hij, hem aanraken was ongeveer het ergste dat je kon doen.

3] Vermijd in andermans oorlogen verzeild te raken, wees scherp op het nationaal belang van Amerika. Washington zag dat in die revolutionaire tijden weinig nodig was om speelbal te worden in de geopolitiek van Europa’s koloniale imperia. Hij keek decennia ver de toekomst in en voorzag dat andere jongeren als verkenners het 'Wilde Westen' zouden veroveren en exploiteren. Daarom was vrede noodzakelijk. Amerika zou in de komende eeuw zélf een supermacht worden, voorzag hij.

4) Ken je beperkingen. Washington ging ervanuit dat hij na één termijn een ander zou laten voorgaan. Men smeekte hem vanwege het wereldwijd turbulente politieke klimaat toch aan te blijven. Hij zwichtte en bleef daadkrachtig een heldere koers varen, maar werd bezorgd bij de gedachte dat velen hem 'voor eeuwig' zouden willen handhaven. Dat zou allerminst 'republikeins' zijn! Om elke gedachte aan een derde termijn te verjagen publiceerde hij tijdig zijn afscheidsrede. Ook hiermee zette hij een politieke traditie.