304 - Waarom Nederland een Wet op de politieke partijen nodig heeft en wat we hierbij kunnen leren van Duitsland

History
Education
News

Eerste Kamer
Binnenhof
EUROPEES PARLEMENT
EUROPESE UNIE
Regering
Den Haag
Tweede Kamer
Politieke partij
Politiek

Wat gebeurt er voor en achter de schermen in de politiek? In de podcast Betrouwbare Bronnen praat Jaap Jansen met politieke hoofdrolspelers en hooggekwalificeerde deskundigen. Betrouwbare Bronnen koppelt Nederlandse politiek en beleid aan Europese en internationale ontwikkelingen.

De host van de podcast is Jaap Jansen, een politieke journalist die al zo’n dertig jaar op het Binnenhof werkt. In veel afleveringen koppelt historicus Pieter Gerrit Kroeger met diepgravende betogen en smeuïge anekdotes politieke geschiedenis aan de actualiteit van nu.

Nieuwe afleveringen van Betrouwbare Bronnen verschijnen doorgaans op dinsdag en vrijdag.

Reacties zijn welkom via Twitter @jaapjansen @pgkroeger en via betrouwbarebronnen@dagennacht.nl

Betrouwbare Bronnen heeft ook een website met actuele informatie.

Wilt u informatie over de mogelijkheid om te adverteren of te sponsoren, stuur dan een mailtje aan: adverteren@dagennacht.nl en we nemen zo snel mogelijk contact met u op!

Democratie is een kwetsbaar bezit. Joe Biden hield er een vlammende rede over in Philadelphia. En ook in ons land wordt serieus gediscussieerd over bescherming van de democratische rechtsorde vanwege de opkomst van antidemocratische stromingen en partijen van extreemrechts en extreemlinks. Moet er een wet op de politieke partijen komen? Jaap Jansen en PG Kroeger vinden dat nuttig en noodzakelijk. In deze aflevering vertellen ze hoe de Bondsrepubliek Duitsland de rol van partijen stevig invult en bewaakt.

In de Nederlandse Grondwet worden politieke partijen niet vermeld. Er is ook geen aparte wettelijke grondslag voor de belangrijkste actoren bij de concrete vormgeving van de parlementaire democratie. Het voornemen - na het advies van de staatscommissie-Remkes om dit te veranderen blijft tot nu toe op de plank liggen. En dat terwijl er alle reden is tot zorg nu er alom geluiden te horen zijn van antidemocratische bewegingen. Onze oosterburen hadden in 1945 hun les geleerd. En daar kunnen wij weer veel van leren.

De 'Väter des Grundgesetzes' - onder aanvoering van de SPD-geleerde Carlo Schmid - legden in de grondwet van 1949 nadrukkelijk vast wat de taak is van politieke partijen en hoe antidemocratische groeperingen verboden kunnen worden. Alles om een 'tweede Weimar' te voorkomen. In de beginjaren van de Bondsrepubliek werd soms hard ingegrepen.

In 1967 werd de 'Parteiengesetz' ingevoerd. Die wet verfijnde de normen, rechten en plichten waaraan politieke partijen moeten voldoen. En dat strekt van een correcte naam tot rekenschap over werk, inhoud, geldmiddelen, interne structuur met democratische organisatie en besluitvorming. Allemaal garanties en kwaliteitsnormen die in ons land ontbreken.

Ging het van een leien dakje langs Rijn en Spree? Nou nee. PG vertelt over de firma Flick, Zwitsers geld voor de AfD, de 'Bimbes' van Helmut Kohl en de wel zeer handige bankier van Konrad Adenauer. De Parteiengesetz is daarom dan ook regelmatig aangescherpt. Er werden harde lessen getrokken uit financiële affaires.

Jaap en PG bespreken de meest in het oog springende aspecten van de Duitse regels. Bij duidelijke normering aan partijen als serieuze pijlers van de democratie à la het Duits model zou in ons land het nodige moeten veranderen. De 'businessclubs' van politieke partijen als VVD, D66, CDA en Volt zouden bijvoorbeeld scherp moeten worden bewaakt. Partijen met slechts 1 lid of ondemocratische statuten zouden moeten verdwijnen. Een amateuristische onlineverkiezing zoals bij het CDA of BBB zou afgekeurd worden en helemaal over moeten. Burgerschapsvorming zou voor de partijen een essentiële taak worden en zij zouden daar ook veel geld voor krijgen. De AIVD zou moeten kunnen observeren of signalen over antidemocratische activiteiten kloppen en dan zo nodig fors ingrijpen.

Het was Willy Brandt die in zijn eerste rede als Bondskanselier de Duitsers uitdaagde met "Wir wollen mehr Demokratie wagen!" In dat opzicht past Nederland ons tegenover de oosterburen wel enige bescheidenheid, ondanks onze neiging met het vingertje te wijzen naar anderen. Alle reden hier nu dus echt werk van te maken.